Obowiązek alimentacyjny występuje między osobami blisko ze sobą spokrewnionymi. Obejmuje zarówno nasze dzieci i wnuki, jak i rodziców oraz rodzeństwo. Dotyczy także w pewnym zakresie byłych współmałżonków. Alimenty na dziecko to jednak najczęściej pojawiająca się postać tego obowiązku w praktyce.
Alimenty na dziecko – zasady
Zgodnie z obowiązującymi przepisami rodzice mają obowiązek dostarczania środków na utrzymanie swoich dzieci. Sytuacja ta jest względnie prosta, gdy oboje rodzice tworzą wspólne gospodarstwo domowe i wspólnie ponoszą ciężary związane z wychowaniem i utrzymaniem potomstwa. Jednak w przypadku, gdy rodzice dziecka podejmują decyzje o rozstaniu, kwestia kto i w jaki sposób będzie zaspokajał jego potrzeby materialne, staje się bardziej skomplikowana. Osoba, która opiekuje się dzieckiem, może wówczas wystąpić o przyznanie alimentów na dziecko do jej rąk. Powinny one pomóc w finansowaniu wydatków związanych z utrzymaniem i wychowaniem dziecka.
Wyrok lub ugoda
Alimenty na dziecko mogą zostać ustanowione na mocy decyzji sądu lub na podstawie ugody sądowej. Możliwe jest też zawarcie umowy między rodzicami. Umowa tego rodzaju może być zawarta z udziałem adwokata lub notariusza, jednak dokument taki nie stanie się podstawą ewentualnej egzekucji. Z pewnością jest to najszybszy i najmniej obciążający dla stron sposób porozumienia się w kwestii łożenia na utrzymanie potomstwa. Jednakże jest on możliwy tylko wtedy, kiedy rodzice są zgodni.
W sytuacji, gdy rodzice nie mogą dojść do porozumienia, z pozwem o zasądzenie alimentów trzeba zwrócić się do sądu. Możliwe jest też skierowanie wniosku o mediację. W takim przypadku zawarta ugoda po jej zatwierdzeniu przez sąd, a następnie nadaniu klauzuli wykonalności umożliwi egzekucję świadczeń. Ugodę przed sądem można zawrzeć na każdym etapie postępowania sądowego (nawet bez kierowania sprawy do mediacji).
Wysokość alimentów
Zasądzona kwota alimentów ma pozwalać dziecku na życie na odpowiednim poziomie – równym z poziomem życia rodziców. Musi zatem uwzględniać wydatki na wszystkie uzasadnione potrzeby, w tym związane ze zdrowiem czy edukacją, ale także rozrywką. Jednocześnie sąd bierze pod uwagę możliwości finansowe rodzica oraz jego zdolność do zarobkowania – zawód, poziom wykształcenia, posiadane doświadczenie. Ustalając kwotę zobowiązania, sąd bada zatem stan majątkowy osoby pozwanej, poziom jej zarobków oraz to, czy jest ona w stanie znaleźć zatrudnienie dające określony poziom dochodów. Ważne jest również zaangażowanie rodzica w wychowanie i jego udział w życiu dziecka. Strona dochodząca alimentów zobowiązana jest wykazać (odpowiednimi dowodami) usprawiedliwione potrzeby dziecka. W tym celu warto dokumentować wydatki na dziecko, a nadto przygotować odpowiednie zestawienie tych wydatków w skali roku. Pomocy w przygotowaniu takiego zestawienia oraz w zweryfikowaniu posiadanych dokumentów może udzielić adwokat.
Zmiana wysokości alimentów
Zasądzone przez sąd alimenty na dziecko mogą ulec zmianie (podwyższeniu), jeśli zmieniły się istotne dla ich ustalenia okoliczności. Może to być zwiększenie się potrzeb dziecka, np. związane z podjęciem nauki poza miejscem zamieszkania lub koniecznością leczenia choroby. Powodem do złożenia wniosku o zmianę (zmniejszenie) wysokości alimentów może być pogorszenie sytuacji majątkowej osoby zobowiązanej. Może to być m.in. wskutek utraty pracy lub zmniejszenia się jej wynagrodzenia.
Alimenty należne są dziecku, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie. Ustawodawca nie przewidział górnej granicy wieku, w którym alimenty przestają być należne. Jasno trzeba podkreślić, że nie wygasają one z chwilą osiągnięcia pełnoletności, czy wieku 26 lat. W przypadku braku przesłanek do dalszej alimentacji np. w sytuacji, gdy dziecko podjęło pracę i zyskało zdolność do samodzielnego utrzymywania się, konieczne jest złożenie wniosku o stwierdzenie wygaśnięcia obowiązku alimentacyjnego.