W dniu 30 maja 2014 r. uchwalona została nowa ustawa – o prawach konsumenta. Została ona ogłoszona w Dzienniku Ustaw w dniu 24 czerwca 2014 r. (poz. 827). Wejdzie w życie po upływie stosunkowo długiego vacatio legis, a więc właśnie dziś, tj. w dniu 25 grudnia 2014 r. Ochrona konsumentów ulega więc znacznemu zwiększeniu.
Nowe prawo w sposób istotny zmienia dotychczasowe zasady podstawowej ochrony konsumentów nabywających od profesjonalistów (przedsiębiorców) usługi lub towary, znacznie poszerzając sferę praw tych pierwszych i obowiązków tych drugich.
Ustawa o prawach konsumenta jest całkowicie nową regulacją, która zastąpi dotychczasowe przepisy. Na mocy nowelizacji moc tracą ustawa z dnia 2 marca 2000 r. o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny (Dz. U. z 2012 r. poz. 1225) oraz ustawa z dnia 27 lipca 2002 r. o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej oraz o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz. U. Nr 141, poz. 1176, z późn. zm.).
Duch dotychczasowej regulacji pozostaje oczywiście niezmieniony, jednakże zmieni się nie tylko jej szczegółowy zakres, ale też miejsce, w którym trzeba będzie szukać stosownych przepisów prawa. Po 25 grudnia 2014 r. szczególne wymogi i warunki dotyczące świadczenia usług lub też sprzedaży towarów na odległość i poza lokalem przedsiębiorstwa będą zawarte właśnie w nowej ustawie o prawach konsumenta. Natomiast uprawienia konsumentów związane z reklamacją towarów – a więc dotychczasowa procedura niezgodności towaru konsumpcyjnego z umową – została niemal całkowicie zmodyfikowana i przeniesiona do Kodeksu cywilnego w ramach jego Księgi trzeciej, Tytułu XI.
Kompleksowa ochrona konsumentów
Kompleksowy charakter nowej regulacji powoduje, że związana z nią tematyka jest bardzo obszerna i właściwie każdy jeden jej aspekt mógłby stać się przedmiotem odrębnej, pogłębionej analizy. Stąd też przewidziane zostało przez ustawodawcę stosownie długie vacatio legis dla nowych przepisów, tak aby możliwie maksymalnie wydłużyć setkom tysięcy polskich przedsiębiorców okres niezbędny do przygotowania się do nowych wymagań i wdrożenia zaktualizowanych procedur działania. W tym kontekście osobiście polecam każdemu, kto dokonuje choćby niewielkiej sprzedaży detalicznej na rzecz konsumentów, wnikliwą lekturę nowych przepisów prawa.
Jedynie wyrywkowo można podnieść jedną istotą i bardzo praktyczną zmianę, którą przynosi nowa ochrona konsumentów – obowiązki przedsiębiorcy przy zawieraniu z konsumentem umów na odległość i poza lokalem przedsiębiorstwa ulegają zasadniczej zmianie i formalizacji. Od dnia 25 grudnia 2014 r. w przypadku takich umów konsument będzie miał aż 14 dni na odstąpienie od umowy (wydłużenie z dotychczasowych 10), a ponadto przedsiębiorca co do zasady będzie musiał wystosować do konsumenta pisemne pouczenie o prawie do odstąpienia od umowy wraz z przygotowanym formularzem takiego oświadczenia – wszystko to opracowane wedle ścisłych wytycznych (wręcz o charakterze szablonów) określonych jako załączniki nr 1 i 2 do ustawy o prawach konsumenta.
Co istotne, zgodnie z treścią art. 51 ustawy o prawach konsumenta jej regulacja dotyczyć będzie tylko nowych umów, a więc zawartych dopiero po 25 grudnia 2014 r. Jednakże jednocześnie trzeba pamiętać, że uchwalona nowelizacja stanowi implementację prawa Unii Europejskiej, tj. dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/83/UE z dnia 25 października 2011 r. Co ważne, wedle wytycznych UE nowe przepisy Polska obowiązana była wprowadzić w życie już z dniem 13 czerwca 2014 r. – co w sposób oczywisty się nie stało. Fakt ten może zostać wykorzystany przez niektórych konsumentów dla ochrony swoich praw, przy powołaniu się na tzw. bezpośrednie stosowanie dyrektywy w prawie krajowym.